Głos wytwarzany poprzez fonację służy nam do komunikacji z otoczeniem. Źródłem dźwięku są fałdy głosowe, określane też jako struny głosowe. Zlokalizowane są one w krtani, która stanowi miejsce wzmacniania sygnału dźwiękowego. Niestety narząd ten narażony jest na liczne schorzenia, których objawami są m.in. chrypka, kaszel, ból czy nawet utrata głosu. Nie każdy wie również, że do zachowania zdrowych strun głosowych konieczne jest prawidłowe korzystanie z głosu. Tutaj dowiesz się, jakie są najczęstsze przyczyny problemów z wydobywaniem dźwięku i jakiej pielęgnacji potrzebują tak ważne dla organizmu struny głosowe!
Jak wyglądają struny głosowe? Budowa anatomiczna
Krtań zbudowana jest z dziewięciu chrząstek. Połączenia w postaci więzadeł i stawów zapewniają krtani ruchomość. W centrum tego narządu zlokalizowane są dwie fałdy głosowe, określane również jako struny głosowe. Składają się one z więzadeł i mięśni głosowych, tkanki łącznej, a także nerwów i naczyń krwionośnych. Błona śluzowa pokrywająca struny głosowe zawiera gruczoły, których zadaniem jest wydzielanie substancji nawilżającej.
Wyjaśniając, jak wyglądają struny głosowe, można porównać je do ruchomej szczeliny, po której obu stronach znajduje się ruchoma fałda. Wnętrze tej szczeliny w połączeniu ze strunami głosowymi to głośnia. Długość strun głosowych różni się w zależności od wieku oraz płci. U noworodków zwykle wynosi ona ok. 0,7 cm. Dorosłe kobiety mają struny głosowe o długości od 1,6 do 1,8 cm, natomiast mężczyźni od 2 do 2,4 cm. Wielkość strun głosowych jest oczywiście cechą indywidualną i może odbiegać od podanych wymiarów.
Struny głosowe – podstawowe zasady ich funkcjonowania
Głośnia w trakcie fonacji zamyka się – struny głosowe przybliżają się do siebie dzięki ruchom chrząstki nalewkowatej krtani, natomiast w trakcie spoczynku (gdy nie mówimy), struny głosowe rozsuwają się. Wydobywanie dźwięków możliwe jest dzięki drganiom strun głosowych. Te z kolei generowane są przez naprzemienne, powtarzające się zamykanie i otwieranie głośni pod wpływem ciśnienia przepływającego powietrza.
Warto pamiętać, że w procesie mówienia ważną rolę odgrywa cały układ oddechowy. Podczas wdechu struny głosowe są rozwarte, tym samym dźwięk nie powstaje. Z kolei wędrówka powietrza w odwrotnym kierunku – od płuc, przez oskrzela, tchawicę, krtań i zwarte struny głosowe, wiąże się z powstawaniem dźwięku.
Ton i barwa głosu zależą od wielu czynników, m.in. stopnia zamknięcia głośni, budowy więzadeł głosowych, czy napięcia i częstotliwości drgań. Dźwięki zależą też od ciśnienia wydychanego powietrza, dlatego są wzmacniane przez chrząstki krtani, ale także tchawicy, oskrzela, kości mostka, żebra i obojczyk.
Struny głosowe a chrypka (dysfonia) i bezgłos (afonia)
Problemy z narządem głosu odzwierciedlają się m.in. w tonacji i barwie dźwięków. Jedną z dolegliwości tego typu jest dysfonia, o której mowa, gdy głos zmienia się na twardy, niższy, o nieczystej i przerywanej intonacji.
Gdy struny głosowe dotyka chrypka, mowa właśnie o dysfonii. Jeśli przyczyną jest nagromadzenie nadmiaru śluzu w więzadłach głosowych, chrypka zwykle mija po jego odkaszlnięciu. Za chrypkę może jednak odpowiadać także obrzęk strun głosowych lub niedowład mięśnia głosowego.
Innym rodzajem problemów ze strunami głosowymi jest afonia, czyli bezgłos spowodowany zaburzeniami w obrębie mięśni krtaniowych. Afonia pojawia się, gdy w chwili wydechu struny głosowe ulegają zwiotczeniu. W konsekwencji nie domykają się one prawidłowo, a zamiast zamierzonego dźwięku wydobywa się słaby odgłos przypominający szept. Przyczyną bezgłosu jest zwykle uszkodzenie mięśni krtani. Zdarza się też, że afonia ma podłoże psychiczne. Wówczas utrata lub osłabienie głosu nie mają związku z nieprawidłowościami tkankowymi.
Możliwe schorzenia strun głosowych
Częstym schorzeniem obejmującym struny głosowe jest zapalenie krtani. Choroba ta ma podłoże infekcyjne, czyli odpowiadają za nią najczęściej wirusy lub bakterie. Patogeny rozwijają się w błonie śluzowej pokrywającej krtań. Często przedostają się tam jako powikłanie zapalenia gardła lub anginy.
Jako objaw zapalenia krtani wymieniana jest głównie chrypka. Struny głosowe w przebiegu stanu zapalnego są obrzęknięte, co uniemożliwia ich prawidłową funkcjonalność. Ponadto u osoby chorej może występować:
- pieczenie w obrębie krtani,
- drapanie w gardle,
- uczucie suchości,
- drażniący kaszel,
- utrata apetytu,
- świszczenie podczas oddychania,
- stan podgorączkowy lub gorączka.
Warto wiedzieć, że zapalenie krtani i strun głosowych może wynikać z przeciążenia tych narządów. Długotrwałe drażnienie błony śluzowej przez szkodliwe czynniki, takie jak zanieczyszczenia, chemikalia, czy dym tytoniowy, a także nadwyrężanie głosu są odbierane przez układ odpornościowy jako zagrożenie. W efekcie zostają uruchomione reakcje obronne, w tym stan zapalny. Jego celem jest neutralizacja zagrożenia. Jednak gdy stan taki utrzymuje się przewlekle, jest to zjawisko patologiczne, które może prowadzić do uszkodzenia zdrowych tkanek.
Często pojawiające się infekcje i stany zapalne zwiększają ryzyko tworzenia się zmian na strunach głosowych. Do takich należą m.in.:
- polipy na błonie śluzowej;
- guzki krzykaczy (śpiewacze) – są to zgrubienia, które najczęściej występują symetrycznie na brzegach obu strun głosowych.
Struny głosowe – jak leczyć stan zapalny?
Bez wątpienia kluczowym elementem narządu głosu są struny głosowe. Jak leczyć schorzenia infekcyjne tej części ciała? Zależy to przede wszystkim od przyczyny choroby.
W przypadku wirusowej infekcji krtanii i towarzyszącym jej dolegliwościom ze strony strun głosowych leczenie ma charakter objawowy. Stosuje się preparaty o właściwościach nawilżających i przyspieszających regenerację błony śluzowej, które m.in. łagodzą chrypkę i kaszel. W razie wystąpienia gorączki zaleca się przyjmowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Z kolei infekcja o etiologii bakteryjnej zwykle wymaga przyjmowania także antybiotyku.
W każdym z przypadków, w tym przy leczeniu przewlekłego stanu zapalnego i guzków śpiewaczych, podstawą jest oszczędzanie głosu. Osoba chora powinna odpoczywać i unikać czynników, które mogą drażnić struny głosowe. Wśród nich są m.in.:
- dym tytoniowy,
- alkohol,
- zanieczyszczenia środowiskowe,
- napoje kofeinowe,
- ostre przyprawy,
- niska wilgotność powietrza,
- zbyt gorące lub zimne napoje.
Jak dbać o struny głosowe?
Aby zminimalizować ryzyko problemów z narządem głosu, warto każdego dnia dbać, aby struny głosowe nie były przeciążone. Zwłaszcza osoby wykorzystujące głos do pracy powinny praktykować ćwiczenia fonacyjne, oddechowe i artykulacyjne. Ich zadaniem jest m.in. usprawnienie funkcjonowania mięśni krtani, gardła i jamy ustnej.
Jeśli więc w trakcie pracy często wykorzystujesz głos, pamiętaj, że istnieje wiele ćwiczeń, które mogą Ci pomóc w uniknięciu problemów ze strunami głosowymi. Wiedz również, że bardzo ważne są warunki środowiska pracy. Najlepiej dla strun głosowych, jeśli temperatura w pomieszczeniu wynosi pomiędzy 18 a 21 stopni Celsjusza, a wilgotność powietrza jest utrzymana na poziomie 60–70%. Staraj się też unikać zanieczyszczeń i hałasu.
Domowe sposoby na struny głosowe. Co pić? Jak dbać o narząd głosu?
Niezależnie od tego, czy pracujesz głosem, czy po prostu chcesz uniknąć podrażnienia i zapalenia krtani, pamiętaj, że najważniejsza jest profilaktyka. Domowe sposoby na struny głosowe są w tej kwestii niezastąpione. Warto więc każdego dnia pamiętać o podstawowych zasadach profilaktyki narządu głosu, czyli:
- dbaj o nawilżenie strun głosowych – przyjmuj odpowiednią ilość płynów, unikaj kawy, mocnej herbaty i alkoholu;
- dbaj o nawilżenie powietrza – często wietrz pomieszczenie, a w okresie grzewczym stosuj też nawilżacze;
- zrezygnuj z tytoniu i unikaj biernego palenia;
- stosuj pastylki i spraye, które pomogą utrzymać odpowiednie nawilżenie błon śluzowych;
- ćwicz emisję głosu;
- unikaj hałasu;
- jeśli musisz dużo mówić lub śpiewać, nie zapominaj o odpoczynku, w trakcie którego zrezygnujesz z używania głosu.
Jak jeszcze można wspomóc struny głosowe? Jak leczyć suchość i podrażnienia? Zwróć uwagę na to, co pić na struny głosowe. Zamiast kawy, mocnej herbaty i napojów gazowanych sięgaj po wodę i napary ziołowe. Poza wodą mineralną pomyśl np.o siemieniu lnianym, poroście islandzkim, czy zielonej herbacie z naturalnym miodem.
Jak nawilżyć struny głosowe?
Aby struny głosowe pracowały funkcjonalnie, niezbędne jest utrzymanie optymalnego nawilżenia błony śluzowej. Poza domowymi sposobami warto więc stosować także środki dostępne w aptekach, np. wyrób medyczny Fiorda Vocal MD, wskazany m.in. dla osób, które przeciążają struny głosowe częstym używaniem głosu.
Źródła:
1. Lorkowski J., Wilk R., Penkin E., Hładki W.: Anatomia kliniczna układu oddechowego.
http://ostry-dyzur.net/wp-content/uploads/2020/11/strony_65-70.pdf (data odczytu: 04.02.2022).
2. Majkowska A.: Podstawowe zagadnienia emisji i higieny głosu. Prace naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, 2004.
http://dlibra.bg.ajd.czest.pl:8080/Content/1044/filologia_polska_5.-93.pdf (data odczytu: 04.02.2022).
3. Zachwieja N.: Kiedy głos odmawia posłuszeństwa – niebezpieczna chrypka.
https://www.swiat-zdrowia.pl/artykuly/kiedy-glos-odmawia-posluszenstwa-niebezpieczna-chrypka (data odczytu: 04.02.2022).
ZOBACZ PODOBNE ARTYKUŁY
Płukanie gardła – jak zrobić to prawidłowo?
Jakie zioła na ból gardła? Co warto stosować?
Angina — czym się objawia i jak ją leczyć?
