Wirusowa infekcja górnych dróg oddechowych określana jest potocznie jako przeziębienie. Objawy spowodowane zakażeniem wirusowym bywają uciążliwe, a leczenie ogranicza się do ich łagodzenia. Dowiedz się więcej o przyczynach i profilaktyce przeziębienia. Poznaj też sposoby na przeziębienie, które pomogą Ci przetrwać chorobę.
Czym jest przeziębienie?
Przeziębienie to potoczne określenie wirusowej infekcji górnych dróg oddechowych – gardła, nosa, zatok. Jest to najczęściej występujące schorzenie o podłożu infekcyjnym. Choroba ta bywa określana również jako zapalenie nosogardła, zapalenie błony śluzowej gardła, nosa i zatok.
W rzeczywistości jednak objawy przeziębienia nie wynikają z wyziębienia organizmu, a z negatywnego oddziaływania cząsteczek wirusów na komórki organizmu, choć faktycznie stan wychłodzenia sprzyja wnikaniu patogenów do górnych dróg oddechowych.
Gdy temperatura spada, dochodzi do zmian w błonach śluzowych, przez co spada ich efektywność obrony, a to zwiększa ryzyko wnikania drobnoustrojów. Ponadto chłód i wilgoć mogą sprzyjać przenoszeniu wirusów. W okresie jesienno-zimowym może też dochodzić do spadku odporności, m.in. ze względu na ograniczoną aktywność fizyczną na świeżym powietrzu, czy mniejszą ilość promieni słonecznych, a tym samym witaminy D.
Przeziębienie – przyczyny
Znanych jest przeszło 200 rodzajów wirusów, które mogą odpowiadać za przeziębienie. Najczęściej choroba rozwija się pod wpływem rhinowirusów. Nieco rzadziej za objawy odpowiadają koronawirusy, wirusy grypy i paragrypy, adenowirusy i enterowirusy.
Wirusy nie przejawiają żadnych funkcji życiowych, ale w momencie wniknięcia do organizmu są zdolne do przejmowania kontroli nad zainfekowanymi komórkami. Poza ustrojem wirusy się nie namnażają – do tego potrzebują komórek gospodarza, które bez sprawnie funkcjonującego organizmu ulegają zniszczeniu pod wpływem intruza.
Jednak nie każdy kontakt z wirusem oznacza, że zachorujemy. Przed infekcją, w większości przypadków skutecznie chroni układ odpornościowy za pomocą barier chemicznych, komórkowych i fizycznych. Do naturalnych mechanizmów obronnych zalicza się m.in. kaszel, kichanie, ruchy perystaltyczne jelit czy enzymy i związki o działaniu przeciwdrobnoustrojowym wydzielane przez błony śluzowe.
Jak rozwija się przeziębienie?
Wirusy przenoszone są drogą kropelkową, co oznacza, że przeziębienie rozwija się po przedostaniu się cząsteczek zakaźnych od osoby chorej do innego organizmu. Gdy chory kicha lub kaszle z jego dróg oddechowych uwalniają się wirusy, które kolejno mogą przenosić się wraz z unoszącym się powietrzem.
Jednak nie tylko bliski kontakt z osobą chorą może skutkować infekcją. Przeziębienie może rozwinąć się także, gdy dotkniemy przedmiotu, na którym osiadły wirusy i następnie dotkniemy dłonią twarzy. Najczęściej wirusy przedostają się do ustroju przez nos i gardło, wnikają przez powierzchnię błon śluzowych wyściełających górne drogi oddechowe.
Zwykle od momentu kontaktu z patogenem wirusowym do wystąpienia pierwszych objawów mija od 2 do 5 dni, ale niekiedy okres wylęgania wirusów trwa nawet dwa tygodnie, a w niektórych przypadkach objawy przeziębienia mogą pojawić się już następnego dnia.
Na przeziębienie chorują osoby w każdym wieku, jednak m.in. ze względu na niedostatecznie ukształtowany układ immunologiczny u najmłodszych, dzieci są bardziej podatne na rozwój choroby przeziębieniowej. Infekcjom sprzyja także osłabienie organizmu, które może wynikać z innych chorób, niezbilansowanej diety, odwodnienia czy przyjmowania niektórych leków.
Przeziębienie – objawy
Chorując na przeziębienie, objawy zwykle łatwo rozpoznać. Najczęściej symptomy rozwijają się stopniowo i mają stosunkowo łagodny przebieg, w porównaniu do infekcji bakteryjnej, która często ma ostry i nagły początek. Jednak intensywność objawów zależy głównie od rodzaju wirusa, a także sprawności układu odpornościowego, czy nawet wieku, dlatego w części przypadków ciężko jest samodzielnie rozpoznać etiologię choroby.
Zwykle jednak przeziębienie wywołuje objawy, takie jak:
- nieżyt nosa – katar, obrzęk, zaczerwienienie;
- kaszel, początkowo zwykle nieproduktywny (suchy), po kilku dniach produktywny (mokry);
- chrypka, drapanie w gardle;
- ból gardła, pieczenie, kłucie;
- zaczerwienienie i obrzęk śluzówki gardła;
- stan podgorączkowy, rzadziej gorączka, zwykle poniżej 38,5 stopni Celsjusza;
- osłabienie, zmęczenie, ogólne rozbicie;
- bóle mięśniowo-stawowe.
Niekiedy typowe objawy przeziębienia, takie jak katar i kaszel są poprzedzone bólami mięśni i stawów, innym razem infekcję zwiastują objawy ze strony nosa i gardła.
Przeziębienie – leczenie objawowe
Najczęściej przeziębienie ma łagodny przebieg i ustępuje samoistnie. Leczenie polega więc przede wszystkim na stosowaniu środków łagodzących objawy.
Stan podgorączkowy (poniżej 38 stopni Celsjusza), jest naturalnym elementem reakcji odpornościowych i zwykle zaleca się, aby wówczas nie przyjmować środków przeciwgorączkowych. Po preparaty na bazie paracetamolu lub ibuprofenu sięga się, gdy temperatura ciała osiągnie lub przekroczy 38 stopni Celsjusza. Środki z paracetamolem i ibuprofenem działają też przeciwbólowo, a ostatni z nich także przeciwzapalnie. Leczenie zależy od tego, jakie występują dolegliwości.
Objawy nieżytu nosa łagodzi się gdy dbamy o prawidłowe oczyszczanie jam nosowych z zalegającej wydzieliny. Pomocne są w tym celu spraye zawierające roztwór soli fizjologicznej lub woda morska. W razie potrzeby można także sięgnąć po krople obkurczające naczynia krwionośne, jednak ich stosowanie należy ograniczyć do kilku dni, tak aby nie doszło do nadmiernego wysuszenia śluzówki.
Przy bólu gardła można zastosować np. wyrób medyczny Fiorda MAX MD. Preparat ten dzięki zawartości m.in. porostu islandzkiego tworzy na błonie śluzowej gardła powłokę izolującą od czynników drażniących. Z kolei w celu nawilżenia gardła i łagodzenia objawów takich jak chrypka czy suchość w gardle można sięgnąć po wyrób medyczny Fiorda® spray.
Domowe sposoby na przeziębienie
Leczenie infekcji wirusowej za pomocą preparatów dostępnych w aptekach warto wspierać naturalnymi metodami. Przede wszystkim nie należy lekceważyć choroby. Warto więc przez kilka dni pozostać w domu i odpoczywać, stosując domowe sposoby na przeziębienie, takie jak np.:
- Inhalacje i nawilżanie powietrza – ważne jest utrzymanie odpowiedniej wilgotności błon śluzowych górnych dróg oddechowych. Pomagają w tym inhalacje, które nawilżają błony śluzowe.
- Domowe mikstury – pomocne przy przeziębieniu są m.in. mieszanki mleka, miodu i masła, a także syrop z cebuli lub czerwonych buraków.
- Ziołowe napary – na przeziębienie warto stosować napary z lipy, rumianku, prawoślazu. Ulgę przy dolegliwościach przynosi także herbata z cytryną, miodem i imbirem, najlepiej świeżym.
- Odpowiednia dieta – szczególnie podczas przeziębienia należy zadbać o wysokie nawodnienie organizmu, a także posiłki z dużą zawartością witamin, minerałów i białka, na które zapotrzebowanie wzrasta w okresie choroby.
Jak zapobiegać przeziębieniu? Higiena i odporność
Podstawą profilaktyki przeciwwirusowej jest ograniczenie kontaktu z drobnoustrojami, dlatego warto przestrzegać podstawowych zasad higieny. Ryzyko zachorowania można zmniejszyć poprzez:
- częste mycie dłoni,
- dezynfekcję,
- unikanie skupisk ludzi,
- unikanie kontaktu z osobami chorymi,
- pozostawanie w domu przy objawach przeziębienia, co ogranicza rozprzestrzenianie wirusa.
Ponadto warto, nie tylko w okresie choroby, ale każdego dnia dbać o odporność organizmu. Układ immunologiczny do prawidłowego funkcjonowania potrzebuje szeregu witamin i minerałów, które dostarczamy wraz z pożywieniem. Zdrowa, pełnowartościowa dieta jest więc kluczowa. Nie tylko zmniejsza ryzyko zachorowania, ale także wzmacnia organizm i przygotowuje go do walki z przeziębieniem.
Ile trwa przeziębienie? Kiedy udać się do lekarza?
To, ile trwa przeziębienie, zależy nie tylko od układu odpornościowego i rodzaju wirusa, ale także od sposobu postępowania. Zwykle jednak objawy utrzymują się nie dłużej niż 7 do 10 dni. Niektóre z nich, takie jak np. chrypka czy suchy kaszel mogą jednak dokuczać nawet przez 2–3 tygodnie.
Jeśli jednak objawy nie stają się łagodniejsze w ciągu kilku dni, mają charakter narastający lub gdy pojawiają się niepokojące dolegliwości, takie jak wysoka gorączka utrzymująca się powyżej 3 dni, duszności, obrzęk gardła lub zmiany skórne, należy niezwłocznie udać się do lekarza.
Źródła:
1. Krzymińska I., Nowotnik P.: Wpływ probiotyków na infekcje wirusowe. Turek – Warszawa, 2020.
http://www.probiofilozofia.pl/file/public/c2e6a4f0-4f3e-11eb-adc4-525400e16d32/wplyw-probiotykow-na-infekcje-wirusowe-pbp.pdf (data odczytu: 19.02.2022).
2. Mikołajska M.: Tak najłatwiej się przeziębić. Trzy częste sytuacje, które zwiększają ryzyko choroby.
https://www.medonet.pl/zdrowie/zdrowie-dla-kazdego,przeziebienie–kiedy-najlatwiej-sie-zarazic–trzy-sytuacje,artykul,25631213.html (data odczytu: 19.02.2022).
3. Wachnicka-Bąk A., Lipińska-Opałka A., Będzichowska A., Kalicki B., Jung A.: Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych – jedno z najczęstszych zakażeń górnych dróg oddechowych, Pediatria i Medycyna Rodzinna, 2014, 10 (1).
http://pimr.pl/index.php/wydawnictwa/2014-vol-10-no-1/zapalenie-blony-sluzowej-nosa-i-zatok-przynosowych-jedno-z-najczestszych-zakazen-gornych-drog-oddechowych (data odczytu: 19.02.2022).
ZOBACZ PODOBNE ARTYKUŁY
Płukanie gardła – jak zrobić to prawidłowo?
Jakie zioła na ból gardła? Co warto stosować?
Angina — czym się objawia i jak ją leczyć?
