Chrypka – skąd się bierze i jak ją zwalczyć?

Gdy głos robi się matowy, szorstki, znacznie słabnie i załamuje się, możemy mówić właśnie o chrypce. Często towarzyszą jej drapanie i odczuwanie suchości w gardle. Jakie są przyczyny tego stanu? Jak zapobiegać chrypce i ją łagodzić?

Czym właściwie jest chrypka i jakie są jej przyczyny?

Krtań zbudowana jest z nagłośni oraz dwóch fałdów głosowych (potocznie nazywanych strunami głosowymi) – to właśnie ich praca pozwala nam wydawać dźwięki i odpowiada za emisję głosu. Gdy dochodzi do zaburzenia owej pracy, głos staje się słaby, matowy, szorstki, załamuje się i szybko dochodzi do jego zmęczenia.

Należy wiedzieć, że fałdy głosowe są w nieustannym niemal ruchu. Gdy oddychamy, oddalają się od siebie, jeśli zaś wydajemy dźwięki – zbliżają się. Co ważne, pomiędzy nimi jest też szpara, z którą wspólnie tworzą głośnię – odpowiednio przepływające przez nią powietrze umożliwia nam fonację. Jeśli więc pojawiają się w tym obszarze jakiekolwiek zmiany, zmniejsza się przestrzeń owej szpary, powietrze zaczyna przepływać w sposób turbulentny, czego wyraz obserwujemy (a w zasadzie – słyszymy) w zmienionym brzmieniu naszego głosu.

Jakie są przyczyny chrypki?

Same przyczyny chrypki mogą być jednak bardzo zróżnicowane. Do tych, które wywołują zwykle krótkotrwałą, zdarzającą się na co dzień chrypkę, należą:

• podrażnienie dymem papierosowym bądź innymi zanieczyszczeniami powietrza;
• palenie papierosów;
• przeciążenie narządu głosu – bardzo często dotyczy osób pracujących głosem, m.in. nauczycieli, aktorów, konferansjerów, wokalistów etc.;
• zbyt suche powietrze – jesteśmy na nie narażeni przede wszystkim w pomieszczeniach ogrzewanych lub klimatyzowanych;
• niewystarczające nawodnienie organizmu – wskazuje się, że dorosła osoba powinna wypijać dziennie minimum 2-2,7 l płynów;
• i inne.

Chrypka – jak jej zapobiegać?

Zarówno zapobieganie, jak i łagodzenie chrypki, zależą od tego, co leży u źródła problemu. Skupiając się na profilaktyce – np. w przypadku przeciążenia narządu głosu ważna jest nauka odpowiedniej jego emisji. Nieprawidłowy sposób pracy głosem sprawia, że krtań jest znacznie bardziej obciążona. Warto pamiętać wtedy także o robieniu częstych przerw w mówieniu oraz nieustannym popijaniu małymi łykami ciepłych napojów (najlepsza będzie ciepła woda, np. z rozpuszczoną łyżeczką miodu czy napary ziołowe).

Jeśli zaś chodzi o przesuszenie powietrza w pomieszczeniach, w których przebywamy, warto wiedzieć, że optymalna wilgotność dla naszych organizmów wynosi 45-65 proc. Jeżeli mamy problem z utrzymaniem takich parametrów, warto postawić na nawilżacze powietrza – w domowych warunkach zimą pomóc może także rozwieszanie mokrych ręczników na gorących kaloryferach.

W przypadku palenia papierosów kluczowe jest, rzecz jasna, jego rzucenie – poza wywoływaniem chrypki, przynosi ono także wiele innych, szeroko omawianych negatywnych skutków. Równie istotne jest unikanie biernego palenia – nieprzebywanie w towarzystwie osób, które akurat palą.

Chrypka – łagodzenie

Podobnie jak zapobieganie, tak i niwelowane chrypki, zależne jest od przyczyny – eliminując źródło problemu, pozbędziemy się opisywanego symptomu. Działania przyczynowe nie wykluczają się jednak z bieżącym łagodzeniem nieprzyjemnych objawów. W tym celu pomóc mogą:

• Soda oczyszczona – wiele osób posiada ją swoich domach, lecz nie każdy wie, że może być znakomitym środkiem niwelującym chrypkę. Jak ją stosować? Wystarczy rozpuścić łyżeczkę sody w szklance ciepłej wody (nie gorącej!), a następnie płukać otrzymanym roztworem gardło, nie połykając przy tym płynu. Warto powtarzać to 3-4 razy dziennie. Co jednak ważne, nie należy przesadzać z ilością dodawanej sody oczyszczonej, ponieważ zbyt duże jej stężenie mogłoby podrażniać tkanki.
• Zioła – lista tych, które wspierają zdrowie, jest bardzo długa. W przypadku problemów z gardłem i krtanią warto postawić m.in. na bez czarny, szałwię oraz rumianek. Działają one nie tylko wspierająco na układ oddechowy, lecz także na odporność organizmu. Z wymienionych tu ziół można przyrządzać napary i po wystygnięciu popijać je małymi łykami. Można też korzystać z nich w formie płukanek – napar wykorzystujemy wtedy podobnie jak opisaną wcześniej sodę. Kilka razy dziennie płuczemy nim gardło.Co więcej, można też wykonać inhalacje z ziół. Wystarczy po prostu zaparzyć napar, np. w garnku czy większej misce, pochylić się nad nią, przykryć głowę ręcznikiem i głęboko oddychać zarówno przez nos, jak i usta. Co ważne, napar stosowany do inhalacji powinien mieć wysoką temperaturę, lecz nie być nadmiernie gorący – mógłby wtedy podrażnić śluzówkę gardła i nosa, a nawet skórę twarzy. Dobrze też pamiętać o tym, że po kilkunastominutowej sesji inhalacji nie powinno się wychodzić przez około 0,5-1 godzinę na zewnątrz czy też wykonywać intensywnych aktywności fizycznych.
• Gotowe produkty – w aptekach, sklepach, na stacjach benzynowych czy nawet w kioskach – wszędzie możemy dostać suplementy diety, które pomogą nam na bieżąco łagodzić różnego rodzaju nieprzyjemne objawy gardłowe, w tym także chrypkę. Przykładem są pastylki Fiorda, mające w swoim składzie m.in. porost islandzki i dziką różę, które wspierają prawidłowe funkcjonowanie błony śluzowej gardła i krtani. Co więcej, dostępna jest też dedykowana dla dzieci Fiorda Junior, zawierająca porost islandzki i lipę, które także wspierają prawidłowe funkcjonowanie błony śluzowej gardła i krtani.

Źródła:
1. Dobroń, A., Chrypka bez bólu gardła – przyczyny i domowe sposoby leczenia, „zdrowie.tvn.pl”, 06.04.2018 [dostęp: 09.12.2021]
https://zdrowie.tvn.pl/a/chrypka-bez-bolu-gardla-przyczyny-i-domowe-sposoby-leczenia
2. Komorowska, A., Szałwia dobra na wszystko!, ,,swiat-zdrowia.pl”, [dostęp: 09.12.2021]
https://www.swiat-zdrowia.pl/artykuly/szalwia-dobra-na-wszystko
3. Mieszkowicz, M., Budowa, czynności i badanie gardła, „www.poradnik-logopedyczny.pl” [dostęp: 09.12.2021]
http://poradnik-logopedyczny.pl/profilaktyka-logopedyczna/anatomia/4/budowa-czynnosci-i-badanie-gardla.html
4. Rychlik, E., Woźniak, A., Jarosz, M., (2020) Woda i elektrolity [w:] „Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie” [dostęp 06.12.2021]
https://www.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2020/12/Normy_zywienia_2020web-1.pdf
5. Ślączka, K. i wsp., Zapalenia krtani o ciężkim przebiegu u dzieci, Nowa Pediatria 2015; 19(1): 9-14 [dostęp: 09.12.2021]
http://www.nowapediatria.pl/wp-content/uploads/2015/05/np_2015_009-014.pdf
6. Ślączka, K., Zawadzka-Głos, L., Stany zagrożenia życia w ostrych zapaleniach krtani u dzieci – ocena epidemiologii i postępowania, Nowa Pediatria 1/2014 [dostęp: 09.12.2021]
http://www.nowapediatria.pl/wp-content/uploads/2014/10/np_2014_008-014.pdf
7. Zachwieja, N., Kiedy głos odmawia posłuszeństwa – niebezpieczna chrypka, „swiat-zdrowia.pl” [dostęp:09.12.2021]
https://www.swiat-zdrowia.pl/artykuly/kiedy-glos-odmawia-posluszenstwa-niebezpieczna-chrypka
8. Zielińska-Pisklak, M., Szeleszczuk, Ł.,Bez czarny (Sambucus nigra) domowy sposób nie tylko na grypę i przeziębienie, „lekwpolsce.pl”, 21.05.2013 [dostęp: 09.12.2021]
https://www.researchgate.net/publication/288101012_Bez_czarny_Sambucus_nigra_domowy_sposob_nie_tylko_na_grype_i_przeziebienie
9. Zielińska-Pisklak, M., Szeleszczuk, Ł., Rumianek lekarski – dlaczego warto mieć go w domowej apteczce, „lekwpolsce.pl”, 19.08.2013 [dostęp: 09.12.2021]
https://www.researchgate.net/publication/288115104_Rumianek_lekarski_-_dlaczego_warto_miec_go_w_domowej_apteczce

Układ oddechowy – budowa i funkcje

Organizm człowieka nie jest w stanie magazynować powietrza. Do nieustannej wymiany gazów między komórkami ciała a otoczeniem potrzeba więc układu ...

Czytaj Dalej

Wysoka gorączka – co robić i jak ją zbić?

Gorączka to objaw chorób, a nie samodzielna infekcja. Pojawia się wskutek różnych schorzeń – od przeziębień, aż po nowotwory. Wysoka ...

Czytaj Dalej

Zapalenie zatok – co trzeba wiedzieć o objawach i leczeniu?

Zapalenie zatok to powszechna dolegliwość – może dotknąć każdego i to niezależnie od wieku. Objawia się łącznym występowaniem między innymi ...

Czytaj Dalej