O tym, jak ważne jest dla nas gardło i znajdujący się w jego centralnej części narząd głosu często przypominamy sobie dopiero przy objawach podrażnienia lub stanu zapalnego. Jednak aby zachować zdrowe gardło, warto każdego dnia pamiętać o przestrzeganiu podstawowych zasad, które zabezpieczą delikatną błonę śluzową i pozwolą nam zachować komfort i zdrowie. Sprawdź, jak prawidłowo dbać o gardło.
Jak wygląda zdrowe gardło?
Gardło łączy układ oddechowy z układem pokarmowym. Jego długość u dorosłego człowieka wynosi ok. 12–13 cm. Element ten składa się z części nosowej, ustnej i krtaniowej. Ściany gardła zbudowane są z warstwy mięśniowej, włóknistej i błoniastej. Pokryte są delikatnymi błonami, które dzięki wilgotności umożliwiają nam m.in. przełykanie pokarmów, a także ogrzewają wdychane powietrze.
Ciężko wyjaśnić, jak wygląda zdrowe gardło, ponieważ jego cechy mogą znacznie różnić się w zależności od stylu życia, rodzaju diety czy wieku. Śluzówka powinna jednak być gładka, bez narośli, grudek czy odbarwień.
Jaki kolor powinno mieć zdrowe gardło? Barwa śluzówki to również w dużej mierze cecha indywidualna, a zmiana koloru może następować m.in. pod wpływem temperatury czy rodzaju zjedzonego posiłku. Jednak w prawidłowych warunkach śluzówka gardła powinna mieć różowy, jednolity odcień. Błony powinny być też wilgotne i pozbawione nalotów.
Zdrowe gardło a chore – objawy stanu zapalnego
Istotnym elementem w obrębie błony śluzowej gardła są skupiska tkanki limfatycznej, określane jako pierścień Waldeyera. Składają się na niego migdałek krtaniowy, migdałek gardłowy u dzieci, migdałki podniebienne, trąbkowe, trąbkowo-gardłowe i grudki chłonne błony śluzowej. Pierścień Waldeyera jest pierwszym elementem obronnym układu immunologicznego. Dzięki niemu wytwarzane są przeciwciała i limfocyty. Odpowiadają one również za prezentację antygenów limfocytom.
Gdy błonę śluzową gardła zaatakują patogeny chorobotwórcze, może dojść do rozwoju stanu zapalnego, którego celem jest usunięcie obcych cząsteczek z ustroju. Porównując zdrowe a chore gardło, warto wymienić objawy zapalenia. W wyniku napływu przeciwciał odpornościowych naczynia krwionośne ulegają rozszerzeniu, a to powoduje obrzęk i zaczerwienienie gardła.
W zależności od tego, jaki rodzaj drobnoustroju odpowiada za infekcję, gardło może być lekko zaczerwienione lub mieć intensywną, żywo-czerwoną barwę. Stan zapalny cechuje się też miejscowym ociepleniem tkanek i zwykle towarzyszy mu ból. Jeśli za stan zapalny odpowiada infekcja paciorkowca, migdałki podniebienne pokryte są charakterystycznym, białym nalotem.
Jak zadbać o zdrowe gardło? Nawadnianie
Funkcjonalność gardła jest niezbędna dla naszego komfortu podczas jedzenia i mówienia. Poszczególne elementy gardła są też ważną barierą ochronną, dlatego warto dbać o tę część ciała również w celu zmniejszenia ryzyka infekcji. Podczas codziennej pielęgnacji gardła podstawą jest jego nawadnianie.
Duża ilość płynów wypijanych każdego dnia to najlepszy sposób na utrzymanie prawidłowego nawilżenia błony śluzowej gardła. Warto wypijać przynajmniej 2–3 litry wody mineralnej dziennie. Organizm, a tym samym gardło można także nawadniać, sięgając po owoce i warzywa z wysoką zawartością wody, takie jak np.:
- arbuzy, truskawki, grejpfruty, pomarańcze, jabłka, śliwki, melony, wiśnie, ananasy;
- ogórki, pomidory, brokuły, rzodkiewki, kalafiory.
Wpływ diety na błony śluzowe gardła
Aby zachować zdrowe gardło, ważne jest także dbanie o podaż witamin niezbędnych dla funkcjonowania błon śluzowych. Są to niektóre witaminy z grupy B, np. ryboflawina, która pomaga w utrzymaniu prawidłowego stanu błon śluzowych. Jej niedobór może skutkować podatnością na częste stany zapalne jamy ustnej i gardła.
Niezbędna do zachowania zdrowych błon śluzowych jest także witamina A. Bierze ona udział w procesach regeneracyjnych zachodzących w organizmie. Jej niedobory mogą zaburzać wydzielanie śliny, która odpowiada za utrzymanie śliskości i wilgotności śluzówki. Niedobór witaminy A może więc skutkować także wysuszeniem i podrażnieniem błony śluzowej gardła.
Jeśli chcemy zachować zdrowe gardło, należy pamiętać także o witaminie E. Jako silny przeciwutleniacz chroni ona komórki organizmu przed stresem oksydacyjnym. Bierze też udział w regulacji procesów układu odpornościowego i przyspiesza gojenie ran.
Kolejnym związkiem ważnym dla gardła jest witamina C. Bierze ona udział w syntezie kolagenu, który stanowi jeden z najważniejszych składników budulcowych tkanek tworzących błony śluzowe. Jej niedobory zwiększają podatność śluzówki na podrażnienia i krwawienia, a także stany zapalne.
Poszczególne witaminy, które pomogą zachować zdrowe gardło, znajdują się w produktach, takich jak:
- witamina A: mleko i przetwory mleczne, jajka, wątróbka, podroby, szpinak, jarmuż, rzeżucha, pomidory, marchew, czerwona papryka, sałata, śliwki, wiśnie, morele, brzoskwinie;
- witaminy z grupy B: wątróbka wołowa, mięso wołowe, wieprzowe i cielęce, ryby (np. pstrąg, halibut, łosoś), orzechy włoskie i ziemne, ryż, kukurydza, fasola, groch, kapusta, kalafior, szpinak, marchew, pomidory, pietruszka, ziemniaki, jabłka, banany, truskawki, jagody, brzoskwinie, jaja, ser, mleko, drożdże, grzyby;
- witamina E: oliwa z oliwek, olej słonecznikowy, orzechy, migdały, pestki dyni, zboża i ciemne pieczywo, ryby (np. śledź, mintaj), szpinak, brokuły, pomidory, brukselka, czarna porzeczka, brzoskwinia;
- witamina C: owoc dzikiej róży, pomarańcze, cytryny, kiwi, grejpfruty, truskawki, papaja, brokuły, czerwona papryka, kalafior, kapusta, pomidory.
Zdrowe gardło a unikanie czynników drażniących
Błona śluzowa wyściełająca gardło jest stosunkowo delikatna, łatwo ulega wysuszeniu i podrażnieniom pod wpływem zanieczyszczeń, które przedostają się do gardła wraz z wdychanym powietrzem. Aby zachować zdrowe gardło, warto więc zadbać o czystość otoczenia, w jakim przebywamy.
Kurz i unoszące się w nim roztocza są szczególnie szkodliwe dla gardła alergików, ale również osoby zdrowe powinny zadbać o czystość w mieszkaniu. Powietrze, którym oddychamy, powinno też mieć wysoką wilgotność. W okresie ogrzewania pomieszczeń warto więc stosować nawilżacze, a w razie potrzeby także oczyszczacze powietrza.
Przy objawach wysuszenia i podrażnienia błony śluzowej gardła można zastosować np. wyrób medyczny Fiorda Spray do gardła.
Na zewnątrz gardło narażone jest na zanieczyszczenia środowiskowe, w tym bardzo szkodliwy smog. Tego trudno uniknąć, jednak w miarę możliwości należy starać się ograniczyć kontakt z zanieczyszczeniami. Warto śledzić prognozy i w czasie zwiększonego stężenia pyłów ograniczyć aktywność na zewnątrz. Z kolei po powrocie do domu przynajmniej część zanieczyszczeń można usunąć, płucząc usta przegotowaną i ostudzoną wodą oraz dokładnie myjąc dłonie i twarz.
Drażniąco na błonę śluzową gardła działają także chemikalia. Jeśli mamy kontakt z detergentami lub innymi środkami potencjalnie drażniącymi, warto stosować maski ochronne. Unikać należy również dymu tytoniowego. Jeśli palisz i chcesz mieć zdrowe gardło, poważnie rozważ rzucenie nałogu. Należy pamiętać, że szkodliwe jest także palenie bierne.
Zdrowe gardło a ochrona narządu głosu
Na schorzenia gardła szczególnie narażone są osoby, które nadwyrężają struny głosowe. Problem ten często dotyczy osób, które zawodowo wykorzystują głos, np. nauczycieli, motywatorów czy śpiewaków. U osób takich może występować przewlekła suchość jamy ustnej i gardła, chrypka, pieczenie i suchy kaszel.
Przy objawach nadwyrężenia gardła i strun głosowych warto od razu reagować, dbając o odpowiednie nawilżenie śluzówki. W trakcie mówienia rób częste przerwy na picie wody. Stosuj też preparaty o działaniu nawilżającym i powlekającym gardło.
Chcąc mieć zdrowe gardło, warto oszczędzać głos, a po pracy zapewnić strunom głosowym odpoczynek. Jeśli musisz dużo mówić, zapoznaj się z zasadami prawidłowego używania głosu. Pomocne są przede wszystkim ćwiczenia fonacyjne, artykulacyjne i oddechowe, które usprawniają funkcjonowanie mięśni jamy ustnej, gardła i krtani.
Źródła:
1. Lorkowski J., Wilk R., Penkin E., Hładki W.: Anatomia kliniczna układu oddechowego.
http://ostry-dyzur.net/wp-content/uploads/2020/11/strony_65-70.pdf (data odczytu: 19.02.2022).
2. Majkowska A.: Podstawowe zagadnienia emisji i higieny głosu. Prace naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, 2004.
http://dlibra.bg.ajd.czest.pl:8080/Content/1044/filologia_polska_5.-93.pdf (data odczytu: 19.02.2022).
ZOBACZ PODOBNE ARTYKUŁY
Zapalenie zatok – co trzeba wiedzieć o objawach i leczeniu?
Objawy grypy – jak ją rozpoznać i jak sobie z nią radzić?
Aspiryna – jak działa i na co pomaga?
