Zapalenie krtani może mieć bardzo różny przebieg – od tak łagodnego, że właściwie można go nie zauważyć, po bardzo poważny, wymagający pilnej interwencji lekarskiej lub nawet hospitalizacji. Wiele zależy od tego, jaki patogen wywołał daną infekcję. Choć, co ważne, stany zapalne krtani mogą powstać nie tylko w wyniku wspomnianej infekcji. Co zatem warto o nich wiedzieć? Jakie są przyczyny zapalenia krtani, objawy oraz sposoby leczenia?
Krtań – co warto o niej wiedzieć?
Krtań to narząd znajdujący się w środkowej części szyi, który u góry połączony jest z gardłem, a od dołu z tchawicą. W jego centralnej części znajdują się dwie struny głosowe (jest to potoczna nazwa fałdów głosowych). Wraz ze znajdującą się pomiędzy nimi szparą, tzw. głośnią, pozwalają nam m.in. wydawać dźwięki. Budowa fałdów głosowych umożliwia bowiem oddalanie się oraz przybliżanie do siebie. Gdy są rozwarte – powietrze swobodnie przepływa przez krtań, umożliwiając oddychanie. Zaś w czasie fonacji zbliżają się do siebie, pozwalając nam wydawać dźwięki. Stąd też, jeśli w obrębie fałdów głosowych dochodzi do jakichś zaburzeń, np. obrzęku, objawem jest zmieniony głos. W przypadku zapalenia krtani najczęściej jest to chrypka – główny symptom tej choroby.
Zapalenie krtani – przyczyny
Za zapaleniem krtani zwykle stoją infekcje. Znacznie częściej występują zakażenia wirusowe, które są łagodniejsze niż infekcje bakteryjne. Te drugie zazwyczaj odpowiadają za zapalenie nagłośni, czyli górnej części krtani (inaczej nazywa się je nadgłośniowym zapaleniem krtani). W jego przebiegu nieraz występuje duży obrzęk, który może wręcz doprowadzić do całkowitego uniemożliwienia przepływu powietrza. Stąd też w wielu przypadkach bakteryjnego zapalenia krtani konieczna jest nawet hospitalizacja. Zwykle tego typu infekcja rozwija się szybko, a objawy od razu pojawiają się z dużą intensywnością.
Jeśli zaś chodzi o infekcje wirusowe, przeważnie dotyczą zapalenia podgłośni (podgłośniowe zapalenie krtani, inaczej nazywane krupem wirusowym) i są mniej intensywne w przebiegu niż zakażenia bakteryjne. Choć, rzecz jasna, nie można ich bagatelizować! W przypadku nieleczonych lub leczonych nieprawidłowo może dojść np. do nadkażenia bakteryjnego. Za krup wirusowy odpowiadają m.in. wirusy grypy, paragrypy, adenowirusy, rhinowirusy i inne. Wyróżniamy:
- ostre zapalenie krtani – objawy utrzymują się do 3 tygodni;
- przewlekłe zapalenie krtani – trwa dłużej niż 3 tygodnie.
Stany zapalne krtani mogą wiązać się także z innymi infekcjami. Przykładem jest przewlekłe zapalenie zatok, wskutek którego do krtani spływa drażniąca tkanki wydzielina. Nieprzyjemne objawy mogą pojawić się także w wyniku refluksu żołądkowo-przełykowego – w jego przebiegu do gardła cofa się z żołądka kwas solny, co zwykle powoduje przewlekłą formę stanów zapalnych. Co więcej, zapalenie krtani może być również efektem przeciążenia narządu głosu (z czym nieraz mierzą się np. nauczyciele czy konferansjerzy), a także kontaktu z czynnikami drażniącymi, np. z papierosami (dotyczy to zarówno palenia czynnego, jak i biernego), alkoholem, zanieczyszczeniami etc.
Co ważne, biorąc pod uwagę położenie krtani, w wielu przypadkach stany zapalne obejmują nie tylko ten jeden narząd. Często podczas zapalenia krtani pojawiają się nieprzyjemne objawy także ze strony narządów sąsiadujących.
Zapalenie krtani – objawy
Jak to zostało wspomniane, kluczowym objawem zapalenia krtani jest chrypka. Głos staje się wtedy słaby, matowy, załamuje się (w przypadku przewlekłego zapalenia krtani chrypka zwykle jest najbardziej uciążliwa w godzinach porannych). Dodatkowo może towarzyszyć temu także kaszel (suchy, który nieraz określa się jako „szczekający”), świszczący oddech (tzw. stridor) oraz uczucie „guli” w gardle. W wyniku obrzęku, który wywołany jest stanem zapalnym, mogą pojawić się również trudności z przełykaniem. Zwykle podwyższona jest także temperatura ciała oraz pojawiają się inne standardowe symptomy przeziębienia, jak np. katar. Co jednak ważne, w przypadku zapalenia krtani często nie pojawia się ból gardła.
Warto również wiedzieć, że zapalenie krtani zwykle rozpoczyna się właśnie od klasycznych objawów przeziębieniowych. Chrypka i inne symptomy świadczące o tym, że może być to nic innego jak problemy z krtanią, dołączają zazwyczaj po kilku dniach.
Co istotne, jak to zostało już wspomniane, w przypadku infekcji wirusowych objawy te są znacznie łagodniejsze niż przy zakażeniach bakteryjnych.
Zapalenie krtani – leczenie
Przebieg leczenia zapalenia krtani zależny jest od tego, co stanowi podłoże problemu. Jeśli za infekcję odpowiadają bakterie, konieczne jest pilne wprowadzenie antybiotykoterapii.
Generalnie infekcje wirusowe leczy się przede wszystkim objawowo. Można podawać wtedy leki przeciwzapalne i przeciwgorączkowe, a także preparaty łagodzące konkretne symptomy, np. pastylki do ssania, spraye do gardła, olejki do inhalacji czy płukanki. Przykładem jest wyrób medyczny w postaci pastylek do ssania Fiorda® MAX MD, którego składniki powlekają błonę śluzową gardła, blokując do niej dostęp czynnikom drażniącym, a jednocześnie stwarzają warunki do jej regeneracji.
Co na zapalenie krtani będzie dodatkowo pomocne? Na pewno warto pamiętać o kilku prostych działaniach, które są możliwe do zastosowania w zasadzie przez każdego:
- odpowiednie nawilżenie powietrza – optymalna dla naszych organizmów wilgotność powietrza wynosi 45-65%. Zbyt niska będzie wysuszać tkanki, zwiększając ryzyko ich podrażnień;
- odpowiedni poziom nawodnienia – dbając o prawidłowe nawilżenie tkanek, nie można zapominać także o codziennym piciu określonej ilości płynów (zwłaszcza wody). Dorosła osoba powinna wypijać minimum 2-2,7 l płynów dziennie;
- unikanie czynników drażniących – np. przebywania w zadymionych pomieszczeniach, wychodzenia na zewnątrz, gdy wskaźniki zanieczyszczenia powietrza wskazują, że dopuszczalne normy są przekroczone, picia alkoholu, palenia papierosów etc.;
- domowe sposoby na zapalenie krtani – pomocna może być np. płukanka z roztworu sody oczyszczonej. W szklance ciepłej wody należy rozpuścić czubatą łyżeczkę sody oczyszczonej, a następnie płukać gardło. Powinno się powtarzać tę czynność 2-3 razy dziennie. Soda oczyszczona ma właściwości antyseptyczne oraz zmniejszające obrzęk. Należy jednak pamiętać, by nie przesadzić z jej stężeniem – dodanie do roztworu zbyt dużej ilości sody może podrażnić tkanki, zamiast im pomóc.
Źródła:
Gowin, E., Horst-Sikorska, W., Leczenie zapalenia gardła bez antybiotyku – czy to możliwe?, Farmacja Współczesna 2012; 5: 83-89 [dostęp: 14.03.2022]
https://www.akademiamedycyny.pl/wp-content/uploads/2016/05/201202_Farmacja_003.pdf
Mieszkowska, M., Budowa, czynności i badanie gardła, „www.poradnik-logopedyczny.pl” [dostęp: 14.03.2022]
http://poradnik-logopedyczny.pl/profilaktyka-logopedyczna/anatomia/4/budowa-czynnosci-i-badanie-gardla.html
Mik, E., Stopiński, M., & Mrozińska, M. (2004). Przeziębienie. Przewodnik Lekarza/Guide for GPs, 6(9), 20-27 [dostęp: 14.03.2022]
http://www.mariamrozinska.pl/publikacje/Przeziebienie_Mrozinska.pdf
Pod red. Śliwińska-Kowalska, M., Niebudek-Bogusz, E., (2009) Rehabilitacja zawodowych zaburzeń głosu. Poradnik dla nauczycieli. Łódź: Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera [dostęp: 14.03.2022]
https://www.fuw.edu.pl/~radek/emisjaglosu.pdf
Ślączka, K. i wsp., Zapalenia krtani o ciężkim przebiegu u dzieci, Nowa Pediatria 2015; 19(1): 9-14 [dostęp: 14.03.2022]
http://www.nowapediatria.pl/wp-content/uploads/2015/05/np_2015_009-014.pdf
Ślączka, K., Zawadzka-Głos, L., Stany zagrożenia życia w ostrych zapaleniach krtani u dzieci – ocena epidemiologii i postępowania, Nowa Pediatria 1/2014 [dostęp: 14.03.2022]
http://www.nowapediatria.pl/wp-content/uploads/2014/10/np_2014_008-014.pdf
Zagor, M., Czarnecka, P., Janoska-Jaździk, M., Ostre nieżytowe zapalenie krtani, „mp.pl”, 23.01.2018 [dostęp: 14.03.2022]
https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-krtani/179702,ostre-niezytowe-zapalenie-krtani
Zagor, M., Czarnecka, P., Janoska-Jaździk, M., Przewlekłe przerostowe zapalenie krtani, „mp.pl”, 23.01.2018 [dostęp: 14.03.2022]
https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-krtani/179698,przewlekle-przerostowe-zapalenie-krtani
Zasada, S., Higiena pracy głosem, Instytut Edukacji Logopedycznej [dostęp: 14.03.2022]
https://www.academia.edu/35529284/Sylwia_Zasada_Instytut_Edukacji_Logopedycznej_HIGIENA_PRACY_G%C5%81OSEM
ZOBACZ PODOBNE ARTYKUŁY
Płukanie gardła – jak zrobić to prawidłowo?
Jakie zioła na ból gardła? Co warto stosować?
Angina — czym się objawia i jak ją leczyć?
